معرفی شهرستان زاهدان
14 دی 1392 ساعت 13:37
شهرستان زاهدان با وسعت 36581 کیلو متر مربع دارای سه شهر زاهدان (به عنوان مرکز استان و بلوچستان) میر جاوه و نصرت آباد چهار بخش مرکزی میر جاوه _ نصرت آباد _ کورین _ 8دهستان و 1012 رو ستا در شمال استان قرار دارد .
موقعیت جغرافیایی وزیست محیطی :
شهرستان زاهدان با وسعت 36581 کیلو متر مربع دارای سه شهر زاهدان (به عنوان مرکز استان و بلوچستان) میر جاوه و نصرت آباد چهار بخش مرکزی میر جاوه _ نصرت آباد _ کورین _ 8دهستان و 1012 روستا در شمال استان قرار دارد .
از شمال به شهرستان زابل و کویر لوت از شرق به کشور پاکستان از غرب به استان کرمان واز جنوب به شهرستان خاش محدود می شود . جمعیت شهرستان زاهدان تا پایان سال 84 (675282) نفر بوده و اکثر مردم این شهر با توجه به قومیت هایی که در آن ساکن شده اند از نژاد آریایی هستند و به زبانها و گویش های فارسی _ سیستانی _ بلوچی _ کرمانی _یزدی و خراسانی سخن می گویند . مسافت زاهدان تا تهران 1494 کیلو متر است واز سطح دریا 1385 متر ارتفاع دارد .
هوای زاهدان گرم و خشک بوده و در روزهای تابستان هوا بسیار گرم و در شب ها حرارت به نحو محسوسی کاهش می یابد .بادهایی که به طرف زاهدان به حرکت در می آیند از طرف جنوب غربی به شمال شرقی است و بادهای 120روزه سیستان نیز به طور غیر مستقیم در کاهش دمای شهر زاهدان تاثیر دارند .
به ندرت در این شهر برف می بارد . شهر زاهدان دارای موقعیت ممتاز جغرافیایی است و در مسیر تردد
بین المللی پاکستان و هندوستان _خراان و کرمان قرار دارد .
از جمله کوه های زاهدان می توان به کوه اشتران با ارتفاع 3012 متر انجیر دان و جیکو با ارتفاع 2255متر و پیر خان با ارتفاع 2221متر اشاره نمود . کوه ملک سیاه نیز یکی دیگر از کوه های زاهدان است . شهر زاهدان را ارتفاعاتدر بر گرفته و به صورت گودالی دیده می شود .
رود خانه های میر جاوه .لار .اومار . کچه و لادیز از مهمترین رود خانه های زاهدان و آب مورد نیاز این شهر از طریق چاه قنات .چشمه ها .رود خانه ها و چاه نیمه های سیستان تامین میگزدد .
مهمترین محصولات کشاورزی زاهدان گندم . جو .نباتات .علوفه . ذرت دانه ای و علوفه ای .سبزیجات و محصولات جالیزی و باغی می باشد .
پیشینه تاریخی
زاهدان در قدیم دزد اب می گفتند .این شهر که کوه ها ان را احاطه کرده اند قدمتی 85ساله بیشتر ندارد . سال خورده گان دزداب را به خوبی می شناسند که در برخی نقاط اب به صورت چشمه بیرون امده و در قدری انسوتر در زمین فرو رفته و به همین دلیل دزداب خوانده شده است . در گذشته ای دور زندگی در این منطقه در درون قلعه ای کوچک در کوه های شمال شهر زاهدان جریان داشته و مردم در حوالی قلعه به کار کشاوری و تجارت مشغول بوده اند و از این طرق امرار معاش می کردند . کار گران را آهن یعنی هندی ها اولین پایه گذاران شهر در این منطقه بوده اند .معماری خاص هندی از طریق وارد ایران شد .
در سال 1302 هجری شمسی کابینه دستور به ابادانی شهر داده و در سال 1309 هجری شمسی بنا به پیشنهاد تیمسار جهانبانی نام شهر به زاهدان تغییر یافت . هرچند نقشه اولیه شهر زاهدان توسط یک مهندس از شهر کویته پاکستان طراحی گردید ولی معماران ایرانی بافت کلی شهر را براساس معماری شهر های تاریخی مطابق با اقلیم منطقه اجرا کردند . امروزه زاهدان با جمعیتی بیش از 600هزار نفر با دانشگاه های بزرگ دولتی . ازاد . پیام مور . علوم قرانی و حوزه علمیه امام صادق (ع) به عنوان یک شهر دانشگاهی وفرهنگی شناخته می شود .
اقوام و اداب رسوم
در میان ساکنان شهر زاهدان کسی را نمی توان یافت که به حق زاهدان را وطن خود بداند .زاهدان شهر چند دروازه ایست که به دلیل مهاجرت پذیری تا کنون فرهنگی یک دست نیافته است .دین و مذهب مهمترین عامل
اتحاد و همدلی مردم زاهدان است . وجود اقوام و ادیان و مذاهب اسلامی مختلف در شهر انرا به الگویی نمادین برای دیگر شهرها در ایران و کشور های دیگر تبدیل کرده است . علت توجه دشمنان اسلام و انقلاب
به استان سیستان و بلوچستان و خصوصا شهر زاهدان برای ایجاد تفرقه و سوء استفاده و در گیری های قومی
و قبیله ای ومذهبی هم همین نکته اساسی است . از جمله مراسم مذهبی که هر سال در زاهدان چشمگیر است عزا داری مردم در ایام محرم و صفر و شهادت دیکر ائمه اطهار (ع) است . این عزاداران اقلب از اقوام سیستانی .یزدی . خراسانی و کرمانی و ترک و افغان می با شند .
خوراک :
از انواع خواکی های بومی می توان به شیلانج . شیر مال . کهلی . کباب تنورچه . ابگوشت . کشک زرد . کشک سفید . تجگی . قلیفی . کلوچه و ......... اشاره کرد.
اثار تاریخی :
خانه ابوی ( کار گاه هنر های سنتی زاهدان ) :
زمان احداث ان هم زمان با شکل گیری هسته اولیه شهر است و توسط استاد محمد علی محمودی در سال 1311هجری شمسی ساخته شده و مالک ان شخصی به نام ابو ی بوده این بنا در حال حاضر در تملک میراث فرهنگی است .
منزل قدیمی شمس :
منزل شخص اقای شمسی نیز یکی از نمونه های معماری سبک یزدی در بافت اولیه شهر زاهدان می باشد که دارای فضاهای معماری سنتی همچون هشتی . حمام . مطبخ . رواقی . با طاق نما های هلالی شکل مجموعه ای از اتاق ها و انبار ها با مصالح عمده خشت و گل در جرز ها و آجر درنما با طاق ضربدر می باشد .
دبستان ایت الله طالقانی :
این بنا در سالهای 1314تا 1318 هجری شمسی ساخته شده است . از خصو صیات بارز این بنا رواق های زیبا و سقف های گنبدی و تزئینات آجری است .
ساختمان دادگستری :
ساختمان قدیم دادگستری زاهدان از جمله بنا های اولیه شهر زاهدان است که در طبقه ساخته شده است . از این ساختمان زمانی به عنوان مرکز تثبیت غله استان و پس لز ان به عنوان ساختمان دادگستری استفاده می شده است .
تلگراف خانه حرمک :
این اثر در روستا حرمک از توابع بخش مرکزی در 55کیلو متری شمال زاهدان واقع شده است و از جمله ساختمان هایست که در اوایل حکومت پهلوی اول به عنوان تلگراف خانه در این روستا ساخته شده است .
حسینیه یزدی ها :
همزمان با شکل گیری نوین شهری زاهدان در سال 1310 هجری شمسی یزدی ها که اصلی ترین مهاجران اولیه ان بودند مبادرت به احداث مجموعه ای از ساختمان های اداری .مذهبی و شخصی نمودند که حسینیه یزدی ها واقع در بافت قدیم شهر زاهدان یکی از انها است .
مجموعه امیر توکل کامبوزیا :
در اوایل دوره پهلوی اول با تبعید فردی به نام امیر توکل کامبو زیا به دزداب قدیم وی در محلی که اکنون به نام کلاته وی نامیده می شود اقامت گزید از انجایی که وی فردی تحصیل کرده ای و فرهیخته ای بوده بلا فلصله شروع به ساخت مجموعه ای از سازه های معماری به عنوان منزل ، کتابخانه شخصی ، حمام محل نگهداری دام و غیره نمود .
ساختمان قدیمی پست زاهدان
این اثر از جمله ساختمان های اداری است که در اوایل سلسله پهاوی و به منظور انجام مراسلات پستی به سال 1311 هجری شنسی توسط دولت بنا گردیده است . در حال حاضر مرمت این بنا برای ایجاد موزه پست با همکاری اداره کل پست استان در حال پیگیری است .
کاروان سرای نصرت آباد
در مسیر زاهدان به بم قرار داشته و معماری بنا به دوران صوفیه تعلق دارد از خصوصیات بارز آن قرینه سازی و چهار ایوانی بودن آن است . در عصر صوفیه از سازه های معماری تحت عنوان کاروان سرا ، رباط ، میل در مناطق بیابانی حد فاصل شهرهای بزرگ ساخته شده که کاروان سرای نصرت آباد یکی از انهاست . این کاروان سرا در سه کیلو متری شمال غربی نصرت آباد واقع شده است پلان آن تقریبا به صورت مربع بوده است که در هر راس ان یک برج نگهبانی با قطر حدود 4/5 متر قرار دارد .ورودی این بنا در مرکز جبهه جنوبی قرار گرفته که مستقیما به حیاط مرکزی منتهی می گردد .در پیرامون حیاط مرکزی مجموعه از فضاهای معماری همهنند اتاق های استراحت مسافران و محل های نگهداری احشام و چهار پایان و تیمار انها ساخته شده است .
پست میر جاوه
همزمان با احداث شبکه راه آهن از کویته به زاهدان نقطه مرزی میل 72 به یکی از مبادی اصلی ورودی مسافر و ترانزیت کالا در شرق کشور مبدل گشت و این امر موجب شکل گیری شهر میر جاوه و مجموعهای از ساختمانهای اداری ،مسکونی و انتظامی و خدمات دیگر گردید . که ساختمان پست میر جاوه یکی از انهاست ، این ساختمان به سبکمعماری خانه های چوبی با سقف شیروانی برای انجام مراسلات پستی در خیابان فرخی سیستانی و همجوار با ساختمان شهربانی ساخته شده است .
راه آهن میر جاوه
این بنا و مجموعه سازه های مرتبط با آن سنگ پایه بنای شهر میر جاوه و زاهدان است . که در حاشیه خیابان فر خی میرجاوه واقع شده است .
شهربانی میر جاوه
پس از شروع به کار خط راه آهن کویته ، زاهدان در نقطه مشترک دو کشور ایران و پاکستان شهر میر جاوه شکل گرفته و به تدریج با احداث مجموعهای از ساختمان ها ی اداری و دولتی وشخصی رشد یافته و گسترش می یابد به منظور حفظ نظم و امنیت شهر نوپای میرجاوه این مرکز پلیس شهری راه اندازی گردید .
هفتاد ملا
در حاشیه شرقی روستای روپس و در 20 کیلو متری روستای تمین واقع شده است . در دامنه ارتفاعات مشرف بر روستا یک تو رفتگی وجود دارد که در پناه ان یک نمونه از گورستان های منحصر به فرد دوران اسلامی بنام گورستان هفتاد ملا قرار گرفته است .این گورستان با حدود 50 متر مربع مساحت ، شامل مجموعه ای از صورت قبر های پنج طبقه مصطبه ای شکل پلکانی با دیواری مخوف و سوراخ دار عمود بر روی انها می باشد . این قربستان به (دوره اسلامی میانه ) تعلق دارد .
قلعه تپه لادیز
قلعه لادیز در کنار سفلی و در 17 کیلو متری جنوب غرب میر جاوه و در مسیر میر جاوه به تمین قرار گرفته است . ویژگی های این اثر استفاده از سنگ های درشت برای پی بندی بنا و ساختن دیوار های خشتی روی این پی های سنگی می باشد . از دیگر جاذبه های طبیعی این شهرستان رود خانه لادیز ، غار لادیز ، ابشار لادیز ، باغ جون آباد را می توان نام برد .
معماری صخره ای روستا تمین
معماری صخره ای تمین منحصر بوده و فقط در چند جای ایران چنین معماری دیده می شود علاوه بر معماری ، تمین دارای طبیعت زیبا و بکر همچون روستا های اطراف مشهد و شاندیز سرسبزی و خرمی خاص و آب وهوای منحصر به فرد ی دارد . از جمله روستا های دارای بافت تاریخی و هدف گردشگری استان است .
آثار فرهنگی :
موزه بزرگ منطقه ای جنوب شرق کشور :
این موزه با زیر بنا ئی به مساحت 11000 هزار متر مربع در حال تاسیس است در این موزه آثاری در زمینه های باستان شناسی ، مردم شناسی و هنر های سنتی جنوب شرق کشور به نمایش گذاشته خواهد شد .
موزه شهدا :
این موزه در گلزار شهدا قرار دارد و مجموعه از آثار شهیدان پر افتخار جنگ تحمیلی رابه نمایش گذاشته است .
جاذبه های طبیعی
تمین:
دهستان تمین واقع در 65 کیلو متری جنوب غربی شهر میر جاوه یکی از مناطق بسیار زیبا است که در قسمت شمالی قله تفتان قرار دارد . آب و هوای روستا تمین در تابستان ها خنک و در زمستانها سرد می باشد ،میوه های مختلفی در این روستا به عمل می آید از جمله انجیر ، عناب ،سیب ، انگور ، توت ، عمده کار مردم روستا کشاورزی می باشد . این روستا به سه قسمت تقسیم می شود که عبارتند از 1_تمین بالا 2_تمین مرکزی 3_ تمین پایین که این محله ها در فاصله 300 کیلو متری از هم قرار دارند .
چشمه آب معدنی :
چشمه آب معدنی موسی در تمین بالا تنها منبع تامین آب روستا می باشد . این چشمه زیبا از دل صخره ای عظیم می جوشد و چشم انداز زیبایی را به وجود آورده است . از خصوصیات بارز این چشمه دارا بودن املاح معدنی مفید و درجه حرارت آن می باشد که در زمستان گرم و در تابستان خنک میباشد .
غار لادیز :
غار لادیز یکی از جلوه های طبیعی و بسیار زیبای استان در فاصله 100 کیلو متری شهرستان زاهدان و در 10 کیلو متری شهر میر جاوه قرار دارد این منطقه دارای آبشار و چشم انداز های زیبا با پوشش گیاهی غالب گز می باشد که در گذشته اهالی منطقه از آن به عنوان یک قنات طبیعی استفاده می کردند . در حال حاضر با توجه به کیفیت خوب و بالای آب غار لادیز مورد استفاده شرب و کشاورزی اهالی ساکنین لادیز میرجاوه می باشد .
کد مطلب: 29185
آدرس مطلب: https://www.zahednews.ir/vdcenz8w.jh8ovi9bbj.html